ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ
ΧΩΡΙΣ ΚΑΚΩΣΗ ΤΟΥ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ

Ανατομία: Η σπονδυλική στήλη είναι ένα από τα πιό πολύπλοκα όργανα και ο κεντρικός άξονας του ανθρώπινου σώματος πάνω στον οποίο στηρίζονται το κεφάλι, τα άνω άκρα και όλα τα όργανα του θώρακα και της κοιλιάς. Καταλήγει στη λεκάνη πάνω στην οποία μεταφέρει το συνολικό βάρος του σώματος από τη μέση και πάνω. Δεν είναι τυχαίο που η έννοια "σπονδυλική στήλη" έχει επικρατήσει να σημαίνει θεμέλιο, βάση, κεντρική στήριξη κ.α., γιατί η σπονδυλική στήλη συγκεντρώνει όλες αυτές τις ιδιότητες και είναι ο κεντρικός άξονας του σώματος πάνω στον οποίο στηρίζονται όλα τα υπόλοιπα όργανα.

Η σπονδυλική στήλη αποτελείται από στοιχεία του ερειστικού συστήματος που είναι οι σπόνδυλοι που συνδέονται μεταξύ τους με αρθρώσεις και συνδέσμους και κινούνται με τη βοήθεια των μυών.

Κάθε σπόνδυλος σχηματίζεται από το σπονδυλικό σώμα μπροστά και τους αυχένες, τα πέταλα και τις αποφύσεις προς τα πίσω. Κάθε δύο σπόνδυλοι ενώνονται μεταξύ τους με δύο αρθρώσεις πίσω και μία μπροστά, ανάμεσα στα σπονδυλικά σώματα, με την παρεμβολή ενός μεσοσπονδύλιου δίσκου. Εμβιομηχανικά η σπονδυλική στήλη σχηματίζεται από τρεις κατακόρυφες λειτουργικές κολώνες, πρόσθια, μέση και οπίσθια.

Στη σχηματισμένη σπονδυλική στήλη, ακριβώς πίσω από τα σπονδυλικά σώματα, σχηματίζεται ο σπονδυλικός σωλήνας στα πλάγια τοιχώματα του οποίου υπάρχουν τα σπονδυλικά τρήματα, δύο για κάθε σπόνδυλο.

Ο νωτιαίος μυελός βρίσκεται μέσα στην σπονδυλική στήλη, στον σπονδυλικό σωλήνα, καλυμμένος μόνο από τις μήνιγγες και το εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Ουσιαστικά προστατεύεται από τα οστά, τους δίσκους και τους συνδέσμους της σπονδυλικής στήλης που τον περιβάλουν.

Επιπτώσεις τραυματισμού: η άσκηση βίας στη σπονδυλική στήλη έχει ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό στοιχείων του ερειστικού συστήματος, σε άλλοτε άλλο βαθμό. Ανάλογα με το μέγεθος της δύναμης που εξασκείται το αποτέλεσμα μπορεί να είναι από απλή θλάση μέχρι ρήξη σε ένα ή περισσότερα ανατομικά στοιχεία. Το μέγεθος και ο συνδυασμός των βλαβών καθορίζουν και το αποτέλεσμα το οποίο μπορεί να είναι σταθερότητα ή αστάθεια με ή χωρίς στένωση ή παραμόρφωση.

Οι απεικονιστικές εξετάσεις (Ακτινογραφίες, Αξονική τομογραφία, Μαγνητική τομογραφία) δείχνουν το είδος της βλάβης και κυρίως λεπτομέρεις σχετικές με την εμβιομηχανική της σπονδυλικής στήλης και την ύπαρξη παθολογικών καταστάσεων όπως αστάθεια, παραμόρφωση, στένωση κ.ά.

Επείγουσα χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη μόνο στις περιπτώσεις που τεκμηριωθεί ατελής βλάβη και πίεση του νωτιαίου μυελού στο επίπεδο της τραυματικής βλάβης της σπονδυλικής στήλης. Από τη στιγμή που θα διαπιστωθεί α) απουσία πίεσης του νωτιαίου μυελού ή β) αποδεδειγμένα πλήρης διατομή του νωτιαίου μυελού, η κατάσταση χαρακτηρίζεται ως μη αναστρέψιμη.

Θεραπεία: Από τη στιγμή που έχουν καθοριστεί και εντοπισθεί με λεπτομέρειες οι ανατομικές βλάβες και οι εμβιομηχανικές επιπτώσεις, ακολουθεί ο σχεδιασμός του θεραπευτικού προγραμματισμού. Χειρουργική θεραπεία εφαρμόζεται σε περιπτώσεις που οι βλάβες αφορούν σε δυο ή τρεις σπονδυλικές κολώνες και προκαλούν σπονδυλική αστάθεια. Βλάβες σε μια σπονδυλική κολώνα αντιμετωπίζονται συντηρητικά. Εξαιρούνται τα κατάγματα των σπονδυλικών σωμάτων τα οποία αντιμετωπίζονται μικρο-επεμβατικά με έγχυση σκληρυντικής ουσίας (κυφοπλαστική).

Οι χειρουργικές επεμβάσεις στοχεύουν στην άμεση σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης ώστε να μη χρειάζεται ο ασθενής εξωτερική στήριξη μετεγχειρητικά, π.χ. με κηδεμόνα, και να γίνει η σωστή κινητοποίηση και η αποκατάσταση, όσο το δυνατό, ταχύτερα.

Με τα σημερινά διαθέσιμα συστήματα χειρουργικών εμφυτευμάτων, εργαλείων και βοηθημάτων οι εγχειρήσεις αυτές μπορούν και γίνονται γρήγορα και με ασφάλεια με την προϋπόθεση ότι οι ασθενείς θα αντιμετωπίζονται σε κατάλληλες μονάδες με εξειδικευμένο προσωπικό και χωρίς άσκοπες μετακινήσεις από νοσοκομείου εις νοσοκομείο.

Η χρονική διάρκεια μιας συνηθισμένης επέμβασης αποκατάστασης τραυματισμού της σπονδυλικής στήλης από έμπειρο χειρουργό σπονδυλικής στήλης σε κατάλληλα εξοπλισμένο χειρουργείο κυμαίνεται από 2 έως 3 ώρες. Ο χρόνος προεγχειρητικής ετοιμασίας δεν υπερβαίνει τις 2 ώρες για τη διενέργεια όλων των αναγκαίων εξετάσεων.

Διαπιστώσεις: Οι κακώσεις της σπονδυλικής στήλης με ή χωρίς κάκωση του νωτιαίου μυελού αποτελούν μια άκρως παρεξημένη ενότητα της ιατρικής όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι ζημιές οι οποίες διορθώνονται χειρουργικά αφορούν αποκλειστικά στο ερειστικό σύστημα (οστά, αρθρώσεις, μεσοσπονδύλιοι δίσκοι, σύνδεσμοι κ.α.).

Στόχος της χειρουργικής επέμβασης, η οποία γίνεται αποκλειστικά και μόνο σε στοιχεία του ερειστικού συστήματος, είναι η αποκατάσταση των παραμορφώσεων και της αστάθειας της σπονδυλικής στήλης που προκλήθηκσν από τον τραυματισμό.

Συμπεράσματα: Τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης χωρίς κάκωση του νωτιαίου μυελού δεν είναι συνήθως επείγοντα περιστατικά. Καλό είναι να αντιμετωπίζονται σε εξειδικευμένα κέντρα χωρίς άσκοπες καθυστερήσεις.