ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ
ΚΑΚΩΣΕΙΣ

Νωτιαίος μυελός και νωτιαίες ρίζες

Στη σχηματισμένη σπονδυλική στήλη, ακριβώς πίσω από τα σπονδυλικά σώματα, σχηματίζεται ο σπονδυλικός σωλήνας στα πλάγια τοιχώματα του οποίου υπάρχουν τα σπονδυλικά τρήματα, δυο για κάθε σπόνδυλο.

Ο νωτιαίος μυελός είναι η συνέχεια του εγκέφαλου προς το υπόλοιπο σώμα. Από τον νωτιαίο μυελό βγαίνουν οι νωτιαίες ρίζες, σε ζεύγη δεξιά και αριστερά. Nωτιαίος μυελός και νωτιαίες ρίζες ανήκουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα και βρίσκονται, καλυμμένοι και προστατευμένοι από τις μήνιγγες, μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα. Μέσα στις μήνιγγες υπάρχει το εγκεφαλονωτιαίο υγρό.

Ο νωτιαίος μυελός, στον ενήλικα, φτάνει μέχρι το ύψος περίπου του τελευταίου θωρακικού σπονδύλου. Από εκεί και κάτω, μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα, περιέχονται μόνο νωτιαίες ρίζες. Οι νωτιαίες ρίζες βγαίνουν από τη σπονδυλική στήλη μέσα από τα μεσοσπονδύλια τρήματα, παύουν να ανήκουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα, σχηματίζουν τα αντίστοιχα περιφερικά νεύρα και ανήκουν στο περιφερικό νευρικό σύστημα.

Ανατομία

Ο Νωτιαίος Μυελός δεν είναι μια άμορφη ενιαία μάζα νευρικού ιστού. Είναι μέρος του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος και η συνέχεια του εγκέφαλου μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα. Αποτελείται από λευκή και φαιά ουσία, ακριβώς όπως και ο εγκέφαλος. Η φαιά ουσία καλύπτεται εξωτερικά από την λευκή και είναι διαχωρισμένη σε ευδιάκριτες επιμήκεις δέσμες. Κάθε δέσμη λειτουργεί ως συνεχής διάδρομος μεταφοράς εντολών/μηνυμάτων από/προς τον εγκέφαλο προς/από τα περιφερικά νεύρα. Τα περιφερικά νεύρα σχηματίζονται ανά δυο (δεξιά/αριστερά) σε κάθε σπονδυλικό επίπεδο και βγαίνουν από τη σπονδυλική στήλη μέσα από τα σπονδυλικά τρήματα.

Ο Νωτιαίος Μυελός και οι εκφύσεις των ριζών καλύπτονται από τρεις μήνιγγες οι οποίες, από έξω προς τα μέσα, είναι η Σκληρά, η Αραχνοειδής και η Χοριοειδής. Ανάμεσα στις μήνιγγες και τον νωτιαίο μυελό υπάρχει, όπως και στον εγκέφαλο, το εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Εγκεφαλονωτιαίο υγρό υπάρχει και μέσα στον νωτιαίο μυελό, σε έναν κεντρικό επιμήκη σωλήνα όπως υπάρχει και στις εσωτερικές κοιλότητες του εγκεφάλου με τις οποίες και επικοινωνεί.

Τραυματισμοί

Η πιο συνηθισμένη αιτία σοβαρής βλάβης του νωτιαίου μυελού είναι ο τραυματισμός. Άλλη αιτία μπορεί να είναι μια κακοήθεια και σπάνια η διακοπή της αιμάτωσης. Ο τραυματισμός, την ώρα που γίνεται, προκαλεί πολύ μεγαλύτερες παραμορφώσεις και κακώσεις από αυτές που φαίνονται τη στιγμή της εξέτασης. Ο τραυματισμός είναι "ένα δυναμικό γεγονός το οποίο εξελίσσεται διαχρονικά" ενώ οι εξετάσεις είναι "απεικονίσεις δεδομένων" οι οποίες όμως γίνονται μετά το γεγονός.

Απεικονιστικές Εξετάσεις

Λειτουργικές Εξετάσεις

Συνέπειες τραυματισμού

Τη στιγμή του τραυματισμού προκαλείται παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης και ειδικώτερα  του σπονδυλικού σωλήνα. Δημιουργούνται ελαστικές και πλαστικές αλλαγές. Οι ελαστικές αλλαγές επανέρχονται αυτόματα ενώ οι πλαστικές παραμένουν και τεκμηριώνονται στις απεικονιστικές εξετάσεις. Οι ελαστικές παραμορφώσεις συμπεραίνονται από το είδος και τον τύπο της κάκωσης σε συνδυασμό με τις διαθέσιμες απεικονίσεις.

Οι συνολικές αλλαγές που γίνονται κατά τη διάρκεια του τραυματισμού προκαλούν παραμορφώσεις του σπονδυλικού σωλήνα πολύ μεγαλύτερες από αυτές που διαπιστώνονται αργότερα. Ο νωτιαίος μυελός υφίσταται αντίστοιχες καταπονήσεις και τραυματισμούς όπως ελκυσμό, στρέβλωση, κάμψη και πίεση. Οι πλαστικές παραμορφώσεις που παραμένουν και τεκμηριώνονται μετά τον τραυματισμό είναι συνήθως μόνο κάμψη και πίεση.

Νευρολογική εικόνα

Ο νωτιαίος μυελός, μετά από έναν σοβαρό τραυματισμό, μπορεί να πάθει ότι και ο εγκέφαλος και συμπεριφέρεται ακριβώς σαν τμήμα του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Μετά το πρώτο οξύ στάδιο, υποχωρούν διάσειση και οίδημα και ξεκαθαρίζει η νευρολογική κατάσταση. Παραμένουν οι επανορθώσιμες και μόνιμες νευρολογικές βλάβες και αρχίζει σταδιακά η αποκατάσταση των επανορθώσιμων βλαβών.

Ονομασίες

Η βλάβη του νωτιαίου μυελού διακρίνεται σε ατελή και πλήρη. Ατελής είναι αυτή που ο νωτιαίος μυελός δεν έχει υποστεί ολοκληρωτική διατομή και συνεχίζει να έχει δέσμες, λίγες ή πολλές, που λειτουργούν. Πλήρης είναι αυτή που ο νωτιαίος μυελός έχει υποστεί ολοκληρωτική καταστροφή και δεν έχει δέσμες που λειτουργούν. Ανάλογα με την εντόπιση των συνεπειών στα άκρα, βλάβες στον αυχένα με επιπτώσεις σε άνω και κάτω άκρα χαρακτηρίζονται ως τετρα-πληγία, βλάβες από τη θωρακική μοίρα και κάτω με επιπτώσεις στα κάτω άκρα χαρακτηρίζονται ως παρα-πληγία. Βλάβες σε δυο άκρα αλλά στο ένα ημιμόριο του σώματος ως ημι-πληγία και βλάβη σε ένα άκρο ως μονο-πληγία.

Τεκμηρίωση

Η εξέταση του νωτιαίου μυελού, αμέσως μετά από τραυματισμό, στο οξύ στάδιο της διάσεισης και του οιδήματος, γίνεται αποκλειστικά έμμεσα με την κλινική εξέταση, τις απεικονιστικές εξετάσεις και τις λειτουργικές καταγραφές. Η εξαγωγή συμπερασμάτων για ύπαρξη μόνιμων βλαβών στην νευρική ουσία μπορεί να γίνει με απόλυτη ασφάλεια μόνον όταν α) διαπιστώνεται διατομή στις απεικονίσεις (Α/φίες, CT, MRI) και β) διαπιστώνεται λειτουργική διατομή στις λειτουργικές εξετάσεις (ΗΜΓ και SSEP). Η ύπαρξη παθολογικών αντανακλαστικών είναι ενδεικτική αλλά όχι αποδεικτική της έκτασης της αρχικής βλάβης. Μετά το οξύ στάδιο και την υποχώρηση της διάσεισης και του οιδήματος, η κλινική εξέταση είναι καθοριστική για τον προσδιορισμό και τη σταδιοποίηση της βλάβης του νωτιαίου μυελού.

Αντιμετώπιση

Άμεση προτεραιότητα είναι η αποκατάσταση της μορφής και σταθερότητας του σπονδυλικού σωλήνα ώστε να εξαλειφθεί κάθε αίτιο εξωτερικής πίεσης του νωτιαίου μυελού. Μοναδική εξαίρεση του επείγοντος είναι η πιστοποιημένη πλήρης διατομή του νωτιαίου μυελού. Φαρμακευτικά χορηγείται άμεσα αποιδηματική αγωγή.

Χειρουργική θεραπεία

Η Χειρουργική θεραπεία των καταγμάτων της σπονδυλικής στήλης με νευρολογικά σημεία από πίεση του νωτιαίου μυελού στοχεύει στην απελευθέρωση του νωτιαίου μυελού από κάθε μορφής πίεση ή εμπόδιο που εμποδίζει την ομαλή λειτουργία του. Αυτό γίνεται με την αποκατάσταση α) της εσωτερικής μορφής και της συνέχειας του σπονδυλικού σωλήνα και β) της τοπικής σταθερότητας και της συνολικής κίνησης της σπονδυλικής στήλης.

Συμπεράσματα

Ο Νωτιαίος Μυελός είναι η συνέχεια του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα. Οι βλάβες του νωτιαίου μυελού διακρίνονται σε ατελείς και πλήρεις. Το μέγεθος της βλάβης, αμέσως μετά από σοβαρό τραυματισμό, πολλές φορές είναι δύσκολο να εκτιμηθεί ακριβώς γιατί υπάρχει επικάλυψη συμπτωμάτων. Στις περιπτώσεις που δεν πιστοποιείται πλήρης διατομή του νωτιαίου μυελού και υπάρχει πίεση μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα, επιβάλλεται η άμεση χειρουργική θεραπεία.