ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΣΚΟΛΙΩΣΗ
ΚΗΔΕΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΝΟΗ
Κατά καιρούς πολλά γράφονται για τη σκολίωση και τις επιπτώσεις που έχουν οι παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης και του θώρακα στην αναπνευστική λειτουργία. Οι αναφορές ξεκινούν ήδη από την εποχή του Ιπποκράτη (460 π.Χ.-377 π.Χ.) ο οποίος πρώτος περιέγραψε τη δυσκολία στην αναπνοή αλλά και τον πρώϊμο θάνατο σε άτομα με σκολίωση ή άλλης αιτιολογίας μεγάλες παραμορφώσεις του θώρακα.
Οι προσπάθειες για θεραπεία ήταν πολλές και διάφορες. Ανάμεσά τους και οι κηδεμόνες με κοινό όμως χαρακτηριστικό την εφαρμογή τους σε μεγάλες παραμορφώσεις οι οποίες είχαν ήδη προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές τόσο στον σκελετό όσο και στους πνεύμονες και στην καρδιά και τα μεγάλα αγγεία μέσα στον θώρακα.
Μεθόδευση: Με σκοπό να εξακριβωθεί η επίδραση που έχουν οι υπομασχάλιοι κηδεμόνες στη λειτουργικότητα των πνευμόνων σε μικρές σχετικά σκολιώσεις, εξετάσθηκαν 46 κορίτσια με ιδιοπαθή δεξιά θωρακική σκολίωση τα οποία υποβλήθηκαν σε θεραπεία με υπομασχάλιο κηδεμόνα TLSO τύπου Boston. Το μέγεθος του θωρακικού κυρτώματος ήταν από 20° μέχρι 36°.
Οι ασθενείς ταξινομήθηκαν σε δυο ομάδες:
- Ομάδα Α (20 άτομα) χωρίς προηγούμενη θεραπεία με κηδεμόνα (πρώτη εφαρμογή κηδεμόνα TLSO).
- Ομάδα Β (26 άτομα) με προηγούμενη θεραπεία 12-18 μηνών με κηδεμόνα TLSO.
Μετρήθηκαν:
- Ζωτική Χωρητικότητα % ................................................. (V.C.)
- Λειτουργική Υπολειπόμενη Χωρητικότητα % .............. (F.R.C.)
- Ολική Πνευμονική Χωρητικότητα % .............................. (T.L.C.)
- Υπολειπόμενος Όγκος Αέρα % .................................... (R.V.)
- Μέγιστος Εκπνεόμενος Όγκος / 1' • % • Ζ.Χ. .............. (F.E.V.1)
- Ενδοπνευμονικές Αντιστάσεις των Αεραγωγών (mbar•sec•Lit-1)
Οι μετρήσεις έγιναν α) χωρίς κηδεμόνα και β) με κηδεμόνα
Αποτελέσματα:
Διαπιστώσεις: 1. Παρά το γεγονός ότι η εργασία έγινε για να διαπιστωθούν οι επιπτώσεις από την εφαρμογή του κηδεμόνα στην αναπνευστική λειτουργία, πρώτη και σημαντικώτερη διαπίστωση ήταν ότι η ιδιοπαθής σκολίωση, παρ' ότι οι μετρήσεις έγιναν σε κορίτσια με σχετικά μικρές παραμορφώσεις (20°-36°) και με μικρή ηλικία (13+5 και 13+7), είχε ήδη προκαλέσει αλλαγές στη λειτουργία των πλευρών οι οποίες εμπόδιζαν κυρίως την καλή αργή εκπνοή. Ο υπολειπόμενος όγκος αέρα μετά από μεγάλη εκπνοή (RV) ήταν αρκετά υψηλός και στις τέσσερις ομάδες ελέγχου ( 1.- χωρίς προηγούμενη θεραπεία - χωρίς κηδεμόνα, 2.- χωρίς προηγούμενη θεραπεία - με κηδεμόνα, 3.- με προηγούμενη θεραπεία με κηδεμόνα - χωρίς τον κηδεμόνα και 4.- με προηγούμενη θεραπεία με κηδεμόνα - με τον κηδεμόνα ). Η ικανότητα, από την άλλη μεριά, για γρήγορη και αποτελεσματική εκπνοή (FEV1) δεν φάνηκε να επιρρεάζεται ουσιαστικά από την εφαρμογή του κηδεμόνα, τουλάχιστον στα αρχικά στάδια της θεραπείας.
2. Η εφαρμογή του κηδεμόνα προκαλεί ομοιόμορφη και καθολική μείωση όλων των αναπνευστικών όγκων της τάξης του 10-15%. Η μείωση είναι παροδική και επανέρχεται άμεσα με την αφαίρεση του κηδεμόνα. (VC, FRC, TLC)
3. Η μακροχρόνια θεραπεία με κηδεμόνα (12-18 μήνες) επιρρεάζει τη λειτουργικότητα των θωρακικών τοιχωμάτων προκαλώντας μείωση των αναπνευστικών όγκων της τάξης του 10-15%. Επενέρχεται επίσης με την αφαίρεση του κηδεμόνα αλλά σταδιακά.
4. Το πνευμονικό παρέγχυμα τέλος φάνηκε ότι δεν επιρρεάζεται, ούτε από τη σκολίωση ούτε από τον κηδεμόνα, από τη στιγμή που οι ενδοπνευμονικές αντιστάσεις των αεραγωγών βρέθηκαν μέσα σε φυσιολογικά πλαίσια, με και χωρίς κηδεμόνα.
Συμπεράσματα: Οι παραμορφώσεις οι οποίες προκαλούνται από την ιδιοπαθή σκολίωση στον θώρακα στις μικρές σχετικά καμπύλες (<35°) αφορούν τόσο στην σπονδυλική στήλη όσο και στα πλευρικά τόξα. Η σπονδυλική στήλη μετατοπίζεται προς τα δεξιά και μπροστά συμπαρασύροντας και τις πλευρές. Οι πλευρές, οριζοντιώνονται στο αριστερό ημιθωράκιο ενώ αυξάνεται η κάθετη κλίση τους στο δεξιό ημιθωράκιο. Παράλληλα μειώνεται η οπίσθια πνευμονική αύλακα αριστερά και αυξάνεται αντίστοιχα δεξιά, προς την κορυφή της καμπύλης.
Οι αλλαγές αυτές έχουν ως αποτέλεσμα την σχετική παραμόρφωση του θωρακικού κλωβού με τρόπο που προκαλείται μείωση όλων των αναπνευστικών όγκων, δηλ. του συνολικού όγκου αέρα που χωράει μέσα στους πνεύμονες, του όγκου που αναπνέουμε, του αέρα που μένει μέσα στους πνεύμονες μετά από μια μεγάλη εκπνοή, του αέρα που μπορούμε να εκπνεύσουμε γρήγορα, κλπ. Αυτοί οι όγκοι αέρα καθορίζονται κυρίως από τις κινήσεις των πλευρών οι οποίες εξαρτώνται και από τη συμμετρία και το σχήμα τους. Στην περίπτωση της ιδιοπαθούς θωρακικής σκολίωσης οι παραμορφώσεις στον θώρακα είναι αυτές που επιρρεάζουν τη λειτουργικότητα των τοιχωμάτων του θωρακικού κλωβού και κατά συνέπεια τη λειτουργία της αναπνοής.
Αυτό που φάνηκε από τις μετρήσεις ήταν ότι οι αλλαγές που είχαν προκληθεί από την ιδιοπαθή σκολίωση στον θωρακικό κλωβό προκαλούσαν συνολική μείωση όλων των αναπνευστικών όγκων κατά 10-15%. Δεν είναι μεγάλα ποσοστά αλλά είναι ενδεικτικά του τί μπορεί να προκληθεί από τις μεγαλύτερες παραμορφώσεις.
Δεύτερη διαπίστωση ήταν ότι η εφαρμογή του κηδεμόνα όντως εμποδίζει την καλή κίνηση των πλευρών (αναμενόμενο άλλωστε) αλλά οι επιπτώσεις έφευγαν με την αφαίρεση του κηδεμόνα. Η μακροχρόνια χρήση κηδεμόνα έχει την τάση όμως να προκαλεί πιο μόνιμες βλάβες εκτός και αν ακολουθούν αναπνευστικές ασκήσεις, όταν αφαιρείται ο κηδεμόνας.
Η πιο σημαντική διαπίστωση ήταν ότι η ιδιοπαθής σκολίωση στη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης προκαλεί, ακόμα και στις σχετικά μικρές σκολιώσεις 20°-36°, αύξηση του υπολειπόμενου όγκου αέρα (RV) γεγονός που σημαίνει ότι δεν γίνεται καλά η λειτουργία της εκπνοής προφανώς εξαιτίας των παραμορφώσεων των πλευρών.