ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟΥ Α2
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Εισαγωγή: Τα κατάγματα του δεύτερου αυχενικού (Α2) σπονδύλου παρουσιάζουν συγκεκριμένες δυσκολίες και ιδιαιτερότητες ως προς την αντιμετώπισή τους τόσο εξαιτίας της μοναδικής ανατομικής κατασκευής του συγκεκριμένου σπονδύλου όσο και εξαιτίας των  δυσκολιών που παρουσιάζει η συγκεκριμένη ανατομική περιοχή της ανώτερης αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης η οποία απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και εμπειρία του χειρουργού.

Ανατομία: Ο δεύτερος αυχενικός σπόνδυλος (Α2), καλούμενος και επιστροφέας, είναι μοναδικός στην κατασκευή του γιατί περιλαμβάνει και τμήμα από τον πρώτο αυχενικό σπόνδυλο, την κορυφή του οδόντα, η οποία έχει συνοστεωθεί σ’αυτόν και όχι στον πρώτο αυχενικό.

Περιλαμβάνει το σώμα, τον οδόντα, το τόξο, την ακανθώδη απόφυση και τις ανάντεις και κατάντεις αρθρικές αποφύσεις.

Αρθρούται, προς τα πάνω, με τον πρώτο αυχενικό σπόνδυλο (Α1) ή Άτλαντα, με τη βοήθεια των ανάντων αρθρικών αποφύσεων αλλά κυρίως με τον οδόντα, με τη συνδρομή των οποίων εκτελούνται στη πλειοψηφία τους οι στροφικές κινήσεις της κεφαλής με την αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Προς τα κάτω αρθρούται με τον τρίτο αυχενικό σπόνδυλο (Α3) με δυο κατάντεις οπίσθιες αρθρώσεις και με έναν μεσοσπονδύλιο δίσκο με τον οποίον σχηματίζεται η αντίστοιχη αμφιάρθρωση ανάμεσα στα σπονδυλικά σώματα του Α2 και του υποκείμενου Α3.

Κακώσεις: Ο δεύτερος αυχενικός σπόνδυλος είναι αρκετά προφυλαγμένος και δύσκολα τραυματίζεται σε κακώσεις της ανώτερης αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Τα συνηθέστερα κατάγματα είναι αυτά στον οδόντα, στους αυχένες και στο τόξο. Τα κατάγματα του οδόντα χωρίζονται σε κατάγματα της βάσης, της μεσότητας και της κορυφής. Το κάταγμα στους αυχένες του Α2 ονομάζεται και κάταγμα του απαγχονισμένου (hangman’s fracture).

Θεραπεία: Η θεραπεία των καταγμάτων του Α2 σπονδύλου εξαρτάται από τον βαθμό συντριβής, την εντόπιση της γραμμής του κατάγματος αλλά, σε μέγιστο βαθμό, από την εμπειρία και τη δεξιότητα του χειρουργού και τον εξοπλισμό του χειρουργείου.
Τα κατάγματα στην κορυφή και στη βάση του οδόντα αντιμετωπίζονται συντηρητικά. Τα κατάγματα στη μεσότητα του οδόντα αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Η επέμβαση γίνεται με πρόσθια αυχενική προσπέλαση και με διεκβολή μιας ή καλύτερα δυο βιδών με τις οποίες καθηλώνεται το σπασμένο τμήμα του οδόντα πάνω στη βάση του. Η επέμβαση γίνεται με ακτινοσκόπηση.

Το κάταγμα στους αυχένες του Α2 ή κάταγμα του απαγχονισμένου (hangman’s fracture), χειρουργείται με οπίσθια προσπέλαση. Οι αυχένες καθηλώνονται με βίδες στο σώμα του Α2 σπονδύλου και στη συνέχεια στερεώνονται, με τα κατάλληλα συνδετικά, σε ανάλογες βίδες οι οποίες τοποθετούνται στα πλάγια ογκώματα του υποκείμενου Α3 σπονδύλου. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ανάταξη και ακινητοποίηση των αυχένων του σπασμένου Α2 χωρίς να καταργούνται οι στροφικές κινήσεις ανάμεσα στον Άτλαντα (Α1) και τον Επιστροφέα (Α2).

Σε εξαρθήματα του Α1 σε σχέση με τον Α2, όπου υπάρχει ρήξη του εγκάρσιου σύνδεσμου του Α1, συνδέεται υποχρεωτικά ο Α2 με τον Α1 γιατί δεν υπάρχει τρόπος συρραφής ή επούλωσης του συνδέσμου.

 Εναλλακτικές θεραπείες: σε περιπτώσεις αδυναμίας του χειρουργού να εκτελέσει μία από τις παραπάνω μεθόδους, εναλλακτικές λύσεις είναι α) η εφαρμογή σκελετικής έλξης από το κρανίο με κηδεμόνα κορμού (Halo vest) ή β) η εφαρμογή χειρουργικών τεχνικών που ακινητοποιούν το ινίο (κρανίο) και περισσότερους σπονδύλους, πιο κάτω από τον Α3.
Μειονέκτημα της εφαρμογής σκελετικής έλξης από το κρανίο με κηδεμόνα κορμού (Halo vest) είναι η αναγκαστική παραμονή του ασθενή σε σαφώς δυσχερή θέση και για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα (2½-3 μήνες) και με αμφίβολα αποτελέσματα σε ότι αφορά στην ακρίβεια της ανάταξης αλλά και στην τελική επίτευξη πώρωσης του κατάγματος με αυξημένα ποσοστά ψευδάρθρωσης σε σύγκριση με την ανοιχτή χειρουργική θεραπεία.
Η εφαρμογή πιο εκτεταμένων χειρουργικών τεχνικών που περιλαμβάνουν και ακινητοποιούν το ινίο (κρανίο) και περισσότερους σπονδύλους έχει ως συνέπεια την κατάργηση των στροφικών κινήσεων οι οποίες γίνονται ανάμεσα στον Άτλαντα και τον Επιστροφέα αλλά και την κατάργηση των κινήσεων και σε κατώτερα επίπεδα.

Ακατάλληλες θεραπείες: Στη σημερινή εποχή είναι απαράδεκτο να μην αντιμετωπίζεται σωστά όσο και έγκαιρα οποιοδήποτε κάταγμα του δεύτερου αυχενικού σπονδύλου. Δεν υπάρχει η παραμικρή δικαιολογία. Ακόμα και σε περιπτώσεις όπου δεν είναι δυνατή, για διάφορους αντικειμενικούς λόγους, η θεραπεία στην περιοχή του ατυχήματος, επιβάλλεται η μεταφορά του ασθενή στο κατάλληλο κέντρο αλλά μετά από σωστή ακινητοποίηση της κεφαλής και του λαιμού. Ο κηδεμόνας που θα τοποθετηθεί πρέπει υποχρεωτικά να συγκρατεί κεφαλή και λαιμό και να στηρίζεται καλά στο θώρακα. Καμμία άλλη θεραπεία δεν έχει τα σωστά αποτελέσματα και οι συνέπειες είναι ορισμένες φορές τραγικές.