ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΕΦΗΒΙΚΗ ΣΚΟΛΙΩΣΗ
Η ιδιοπαθής εφηβική σκολίωση από το όνομα και μόνο δηλώνει ότι δεν γνωρίζαμε την αιτιολογία (ιδιοπαθής), εμφανίζεται στην εφηβεία (εφηβική) και προκαλεί στρέβλωση (σκολίωση) της σπονδυλικής στήλης. Είναι γνωστή από την αρχαιότητα και στον Ιπποκράτη άλλωστε οφείλει και το όνομά της, σκολιός = στρεβλός. Σήμερα γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι οφείλεται σε γεννετικά αίτια τα οποία είναι ανιχνεύσιμα με εξειδικευμένες εξετάσεις του DNA.
Η ιδιοπαθής εφηβική σκολίωση πρωτο-εμφανίζεται σε μια, κατά τα άλλα, υγειέστατη σπονδυλική στήλη, στην αρχή της εφηβείας, η οποία και αρχίζει σιγά-σιγά να στρίβει γύρω από τον άξονά της. Το αποτέλεσμα είναι τα κυρτώματα που φυσιολογικά έχει να στραβώνουν προς τα πλάγια και να μετατρέπονται από οβελιαία σε πλάγια και η σπονδυλική στήλη να αρχίζει να περιστρέφεται (στρεβλώνει) περίπου σαν κυκλική σκάλα εσωτερικού χώρου ανάμεσα στο κεφάλι και τη λεκάνη που παραμένουν σταθερά.
Η φυσιολογική οβελιαία κύφωση στη θωρακική μοίρα γυρίζει από πίσω και αριστερά προς τα εμπρός και δεξιά ενώ η φυσιολογική λόρδωση που υπάρχει στην οσφυϊκή μοίρα γυρίζει από μπροστά προς τα πίσω και αριστερά. Ανάλογα με τον άξονα ή τους άξονες περιστροφής, γύρω από τους οποίους γίνονται αυτές οι στρεβλώσεις, διαμορφώνονται και τα διάφορα είδη σκολιώσεων (μονή, διπλή κλπ).
Το θωρακικό κύρτωμα, όπως μετατρέπεται από οβελιαίο σε πλάγιο, συμπαρασύρει τις πλευρές στο θώρακα τις οποίες και παραμορφώνει. Από την μεριά που είναι η κορυφή της καμπύλης τις συμπιέζει και δημιουργεί προεξοχή προς τα πίσω (ύβος) ενώ από την αντίθετη πλευρά τις ισοπεδώνει. Στην ίδια τη σπονδυλική στήλη πάλι παραμορφώνονται τα σώματα των σπονδύλων τα οποία από ορθογώνια παραλληλεπίπεδα μετατρέπονται σιγά-σιγά σε ασύμετρα.
Η ταχύτητα με την οποία γίνεται η παραμόρφωση είναι ανάλογη με την ταχύτητα ανάπτυξης της σπονδυλικής στήλης, δηλ. με την ταχύτητα ανάπτυξης του σώματος. Στα κορίτσια η μεγαλύτερη ταχύτητα έχει παρατηρηθεί 6 μήνες πριν από την πρώτη περίοδο και μέχρι δυο χρόνια μετά.
Οι παραμορφώσεις στην αρχή είναι πολύ μικρές (ελαστικές) και εύκολα επανέρχονται. Με την πάροδο του χρόνου μονιμοποιούνται (πλαστικές) και πολύ δύσκολα διορθώνονται ιδιαίτερα επειδή αφορούν σε οστά. Πλαστικές παραμορφώσεις εμφανίζονται ήδη μετά τις 20° - 25°.
Συμπτώματα: Η ιδιοπαθής εφηβική σκολίωση εμφανίζεται σιωπηλά και μεγαλώνει ύπουλα. Δεν πονάει και δεν ενοχλεί. Τις αλλαγές στο σώμα μπορεί να δει πολύ εύκολα ένας τρίτος (γονιός, γιατρός, γυμναστής, δάσκαλος) που θα εξετάσει το παιδί.
Κλινική εξέταση: Η εξέταση είναι το τεστ επίκυψης (bending test - Adam's test). Γίνεται με το παιδί να σκύβει μπροστά από τον εξεταστή και τον εξεταστή να παρατηρεί τη ράχη του άν έχει υψομετρικές ασυμμετρίες, συγκρίνοντας το δεξί με το αριστερό ημιμόριο σε κάθε επίπεδο.
Με ειδικά γωνιόμετρα (ScolitronTM) και επιφανειακούς ηλεκτρονικούς ανιχνευτές (Scanners) γίνονται σήμερα και πρόσθετες μετρήσεις της κλίσης και των υψομετρικών διαφορών.
Θεραπεία: Η μοναδική αποτελεσματική θεραπεία για ιδιοπαθείς σκολιώσεις μικρότερες από τις 40° είναι ο σωστός κηδεμόνας. Κάθε άλλη προσπάθεια έχει δοκιμαστεί και έχει αποτύχει. Στόχος της θεραπείας με κηδεμόνα είναι το σταμάτημα των σκολιωτικών κυρτωμάτων στα επίπεδα που βρίσκονται όταν αρχίζει η θεραπεία. Οι κηδεμόνες δεν διορθώνουν μόνιμα τη σκολίωση, μόνο την συγκρατούν. Μόνιμες διορθώσεις έχουν παρατηρηθεί σε σκολιώσεις μικρότερες από τις 20°.
Οι κηδεμόνες δεν διορθώνουν τις πλαστικές παραμορφώσεις στις πλευρές (ύβος) ούτε τις πλαστικές παραμορφώσεις των σπονδύλων. Οι μοναδικοί κηδεμόνες που διορθώνουν και τους ύβους είναι οι Δυναμικοί Αντιστροφικοί (DDB, DTB, DLB).
Άλλες μέθοδοι: Γυμναστική, κολύμπι, φυσικοθεραπεία, ELS, Pilates, Yoga, Meditation, χειροπρακτική, ομοιοπαθητική κ.ά. Το μόνο που κάνουν είναι ή να αποπροσανατολίζουν ή να μας μαθαίνουν να ζούμε με την παραμόρφωση. Η ιδιοπαθής σκολίωση είναι αποδεδειγμένο πλέον (2008) ότι οφείλεται σε παράγοντες οι οποίο βρίσκονται στο γεννετικό υλικό (DNA) και τίποτα δεν μπορεί να αντιστρέψει την φυσική της διαδρομή και εξέλιξη εκτός από μεγάλες και συνεχείς πιέσεις εξωτερικές (κηδεμόνες) ή εσωτερικές (χειρουργείο).
Χειρουργική θεραπεία: Εφαρμόζεται σε ιδιοπαθείς σκολιώσεις μεγαλύτερες από τις 40°. Με τα σημερινά δεδομένα, η νοσηλεία είναι μικρή (5-6 ημέρες), το χειρουργείο διαρκεί λίγο (4-5 ώρες), η συνολική αποκατάσταση είναι επίσης μικρή (2 μήνες) και η απουσία από το σχολείο ελάχιστη (2 εβδομάδες). Η επέμβαση γίνεται με ελεγχόμενη υπόταση και επαναμετάγγιση που ελαχιστοποιούν τις απώλειες αίματος. Οι διεγχειρητικοί χειρισμοί ελέγχονται από συνεχή καταγραφή σωματο-αισθητικών δυναμικών που ελαχιστοποιούν τις πιθανότητες νευρολογικών επιπλοκών. Η χρήση οδηγών και συστημάτων πλοήγησης εξασφαλίζουν τη σωστή τοποθέτηση των εμφυτευμάτων. Τέλος, η εμπειρία και η χρήση εξελιγμένων συστημάτων σπονδυλοδεσίας 3ης γενιάς, εγγυώνται για τις καλύτερες δυνατές διορθώσεις.
Νέα επαναστατική μέθοδος: Εφαρμόζεται σε μέτριες σχετικά σκολιώσεις 35° - 65°. Χρησιμοποιείται ένα μικρό μεταλλικό εμφύτευμα (ApiFix) και το τελικό αποτέλεσμα είναι η σπονδυλική στήλη διορθωμένη και ευκίνητη, χωρίς σπονδυλοδεσία. Η συνολική διάρκεια της θεραπείας είναι 3-6 μήνες και οι μικροί ασθενείς απαλλάσονται οριστικά από το βάσανο της καθημερινής ολοήμερης συντηρητικής θεραπείας με κηδεμόνα ή της χειρουργικής θεραπείας με σπονδυλοδεσία.
Συμπεράσματα: Η ιδιοπαθής εφηβική σκολίωση είναι μια πάθηση της σπονδυλικής στήλης γεννετικής αιτιολογίας. Πρωτοεμφανίζεται στην αρχή της εφηβείας και παραμορφώνει τη σπονδυλική στήλη. Αντιμετωπίζεται μόνο με κηδεμόνες (<40° ) ή με χειρουργείο (>40°).