ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ
ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΤΟΙΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ;
• Εισαγωγή
Χρόνια τώρα είμαστε μάρτυρες ενός αδιάκοπου παράπονου ότι "η ιατρική στη χώρα μας δεν είναι καλή" και ότι "για να βρεί κανείς την υγειά του πρέπει να πάει στο εξωτερικό, άν φυσικά έχει τα λεφτά". Προσωπικά μεγάλωσα μ' αυτό το άκουσμα, από πατέρα μεγαλωμένο στα κάτω Πετράλωνα και μητέρα στα Eξάρχεια όπου και έζησα τα μαθητικά και μερικά από τα φοιτητικά μου χρόνια. Δυστυχώς, το ίδιο παράπονο διαιωνίζεται και μάλιστα συντηρείται από πάμπολλες εκπομπές και δημοσιεύματα των M.M.E., διανθισμένο μάλιστα και με το ότι "οι Έλληνες γιατροί είναι άριστοι αλλά κάνουν θαύματα μόνο στο εξωτερικό όπου έχουν και τα μέσα".
Ειδικά για τη σπονδυλική στήλη, επικρατεί ένας αόριστος και ανεξήγητος φόβος. Θεωρείται ότι κάθε επέμβαση στη σπονδυλική στήλη είναι δύσκολη και πολλές φορές καταλήγει σε παράλυση και ότι είναι προτιμώτερο να αποφεύγονται επεμβάσεις στη σπονδυλική στήλη έστω και αν έτσι παραμένει το πρόβλημα και ο άρρωστος δεν γίνεται καλά παρ' όλες τις άσκοπες συντηρητικές θεραπείες.
Η οσφυαλγία και η οσφυοϊσχιαλγία όπως και το αυχενικό ή αυχενοβραχιόνιο σύνδρομο είναι οι συνηθέστερες εκδηλώσεις παθήσεων της σπονδυλικής στήλης. Δεν είναι παθήσεις αλλά συμπτώματα που εντοπίζουν που έχει τα ενοχλήματα ο ασθενής.
• Eρωτήματα
H σπονδυλική στήλη αποτελεί ένα συγκροτημένο όργανο του ανθρώπινου οργανισμού και ως τέτοιο αντιμετωπίζεται, τουλάχιστο στα περισσότερα κράτη του Δυτικού κόσμου. Ειδικά για θέματα που αφορούν στη χειρουργική της σπονδυλικής στήλης, έχουν δημιουργηθεί πλέον εξειδικευμένα τμήματα τα οποία στελεχώνονται από χειρουργούς με εξειδίκευση στη σπονδυλική στήλη και οι οποίοι προέρχονται από κύρια ειδικότητα την ορθοπαιδική ή τη νευροχειρουργική.
Eύλογα γεννάται το ερώτημα "γιατί ο Έλληνας ασθενής τόσο εύκολα καταφεύγει στον οποιονδήποτε του υπόσχεται την εύκολη θεραπεία στο πρόβλημά του τη στιγμή που γνωρίζει και μάλιστα πολύ καλά, ότι δεν θα γίνει καλά και ότι απλά θα πετάξει το χρόνο και τα λεφτά του;".
Μια λογική απάντηση είναι ότι "δεν είναι ικανοποιημένος από τους υποτιθέμενους ειδικούς οι οποίοι κατά καιρούς εμφανίζονται αλλά το ίδιο εύκολα εξαφανίζονται".
Άλλη πιθανή απάντηση είναι ότι υπάρχουν πολλοί ειδικοί οι οποίοι υπόσχονται θεραπεία.
• Aπαντήσεις
Σοβαρή και ουσιαστική απάντηση είναι μόνο μία: ειδικοί στη χειρουργική της σπονδυλικής στήλης με απόλυτη ή σχεδόν αποκλειστική ενασχόληση με το αντικείμενο υπάρχουν ελάχιστοι στην Eλλάδα ενώ εξειδικευμένα τμήματα ακόμα πιο λίγα.
Αυτό είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό άν σκεφτεί κανείς ότι η Eλλάδα έχει πληθυσμό μόλις δέκα εκατομυρίων και θα ήταν εξωπραγματικό να διέθετε "ειδικούς" περισσότερους απ' όσους διαθέτουν Γαλλία και Γερμανία μαζί, άν πιστέψει κανείς όλους όσους δηλώνουν ότι είναι.
Κάτι που δεν είναι φυσιολογικό είναι η επιμονή πολλών να μην αναγνωρίζεται η ιδιαιτερότητα των παθήσεων της σπονδυλικής στήλης και η ανάγκη για διακομιδή των αρρώστων με προβλήματα στη σπονδυλική στήλη σε εξειδικευμένα τμήματα.
Ειδικά οι τραυματισμοί αποτελούν ένα από τα πιο επείγοντα περιστατικά όπου ο παράγων χρόνος και η άμεση χειρουργική επέμβαση έχει, πολλές φορές, καθοριστική σημασία και σε ορισμένες περιπτώσεις κρίνει και καθορίζει την αναπηρία από την αρτιμέλεια.
• Γιατί είναι εύπιστος ο Έλληνας ασθενής;
Πιθανόν να ξεκινάει εδώ και πολλές δεκαετίες, όταν η ανάγκη για καλή περίθαλψη πέρναγε μέσα από τα ελάχιστα οργανωμένα νοσοκομεία και τις πραγματικές χρηματικές ανάγκες για σωστή ιατρική περίθαλψη. Ήταν τότε που ανθούσε η νοοτροπία των πρακτικών και του κομπογιανίτη ή που η μαμμή έκανε και χρέη γιατρού στη θέση του γιατρού.
Τα πράγματα άλλαξαν με τη διαφορά ότι η νοοτροπία ακολουθεί αλλά με ρυθμούς πολύ πιό αργούς. Ο Έλληνας άρρωστος διατηρεί τις επιφυλάξεις του απέναντι στο Eλληνικό νοσοκομείο και εξακολουθεί να είναι εύπιστος σε συστάσεις και προτροπές φίλων ή γνωστών. Το ίδιο εύπιστος όμως είναι και στο γιατρό που εύκολα τον πείθει ότι είναι ειδικός ή αρμόδιος για την πάθησή του, ειδικά όταν η προτεινόμενη θεραπεία δεν είναι χειρουργική.
Τα ίδια ισχύουν και για άλλα επαγγέλματα υγείας, όπως π.χ. φυσικοθεραπευτές, νοσηλεύτριες κ.ά., απ' όπου πολλές φορές ακούγονται οδηγίες για θεραπείες οι οποίες ακολουθούνται με μεγάλη προθυμία από τους ασθενείς. Τέλος και αυτό είναι το χειρότερο, θεραπείες δίνονται από φίλους ή γνωστούς με κάποια παρόμοια πάθηση οι οποίοι συστήνουν τη δική τους "άποψη για θεραπεία" και ο Έλληνας άρρωστος έχει την τάση να την ακολουθεί.
Υπάρχουν όμως και οι επίσημες ευκολίες γι' αυτή τη συμπεριφορά των ασθενών. Ελεύθερη πρόσβαση στα φάρμακα χωρίς επίσημες συνταγές, ελεύθερη συνταγογράφηση των αναγκαίων φαρμάκων αλλά από ιατρούς όλων σχεδόν των ειδικοτήτων, ελεύθερη πρόσβαση και θεραπεία στα φυσικοθεραπευτήρια χωρίς ιατρικά παραπεμπτικά και τέλος, ενεξέλεγκτες χειρουργικές επεμβάσεις στη σπονδυλική στήλη από ιατρούς οι οποίοι δεν είναι ειδικοί αλλά λειτουργούν με μοναδικό κριτήριο τον τίτλο της ειδικότητας της ορθοπαιδικής ή της νευροχειρουργικής.
Ελάχιστες φορές προβληματίζεται όμως οποιοσδήποτε γιατί π.χ. όλοι έχουν λόγο και άποψη για την οσφυαλγία, ανεξάρτητα από την ειδικότητα, ενώ όταν χρειαστεί χειρουργική θεραπεία αυτή δεν είναι αρμοδιότητα του οποιουδήποτε αλλά ενός ειδικού χειρουργού σπονδυλικής στήλης. Και από τη στιγμή που θεωρούνται δύσκολες οι επεμβάσεις στη σπονδυλική στήλη, γιατί ο άρρωστος εμπιστεύεται με κάθε ευκολία οποιονδήποτε ορθοπαιδικό ή νευροχειρουργό και δεν ζητάει να χειρουργηθεί αποκλειστικά σε κέντρα ή τμήματα εξειδικευμένα στη σπονδυλική στήλη;
• Διαπιστώσεις
H εμπειρία οδηγεί σε ορισμένες, δυστυχώς, όχι και τόσο καλές διαπιστώσεις. Ο Έλληνας άρρωστος είναι ικανός να συζητάει ακόμα και λεπτομέρειες για το χειρουργείο που πρόκειται να κάνει αλλού και την ίδια στιγμή να στέκεται ακριβώς κάτω από την πινακίδα του εξειδικευμένου τμήματος που είναι αρμόδιο για την πάθησή του.
Ο Έλληνας άρρωστος κρίνει επίσης περιττό να απευθυνθεί σε εξειδικευμένο τμήμα όταν ο ίδιος θεωρεί την πάθησή του σαν απλή ή συνηθισμένη. Μεγάλη πλάνη άν όχι η μεγαλύτερη. Άλλο συνηθισμένο και άλλο απλό. Mπορεί, π.χ., η κήλη του μεσοπονδύλιου δίσκου να είναι από τις πιο συνηθισμένες παθήσεις της σπονδυλικής στήλης, αυτό που δεν είναι γνωστό όμως είναι ότι για την αντιμετώπισή της υπάρχουν όχι μία αλλά τουλάχιστον έξι (6) χειρουργικές μέθοδοι οι οποίες εφαρμόζονται ανάλογα με τον ασθενή και αυτό δεν γίνεται παρά μόνο από εξειδικευμένους χειρουργούς και σε εξειδικευμένα τμήματα. Η συνηθισμένη επέμβαση, η οποία γίνεται από τη συντριπτική πλειοψηφία των συναδέλφων, είναι αποκλειστικά και μόνο η απλή αφαίρεση του δίσκου και τίποτα άλλο.
Μία άλλη διαπίστωση είναι επίσης ότι η προσφυγή σε χειρουργό γίνεται πολλές φορές με την προσδοκία των αρρώστων "ν' ακούσουν από τον χειρουργό ότι δεν χρειάζεται η εγχείρηση". Γιατί; Διότι, τις περισσότερες φορές, δεν θέλουν οι ίδιοι την εγχείρηση είτε γιατί φοβούνται είτε γιατί δεν έχουν τις οικονομικές δυνατότητες.
• Συμπεράσματα
Οι παθήσεις της σπονδυλικής στήλης οι οποίες χρειάζονται χειρουργική θεραπεία αντιμετωπίζονται σήμερα με απόλυτη επιτυχία στη χώρα μας. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι τη θεραπεία να την αναλάβει υπεύθυνα εξειδικευμένος με τη σπονδυλική στήλη χειρουργός και η επέμβαση να γίνει σε οργανωμένη μονάδα ή τμήμα.