ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ
ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΕ ΒΛΑΒΕΣ ΤΟΥ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ

Τα βλαστοκύτταρα είναι άωρα αδιαφοροποίητα μεσεγχυματικά κύτταρα μεγάλης δυναμικότητας τα οποία έχουν τη δυνατότητα να διαφοροποιηθούν, δηλ. να μεταπλασθούν σε οποιονδήποτε τύπο κυττάρου κατά τη διαδικασία του πολλαπλασιασμού τους.

1963 – Ο Καναδός βιολόγος Ernest Armstrong McCulloch (1926-2011) και ο βιοφυσικός James Edgar Till στο Πανεπιστήμιο του Toronto, καταγράφουν και αποδεικνύουν για πρώτη φορά την ύπαρξη αυτο-ανανεούμενων κυττάρων (βλαστοκύτταρα – stem cells) στον οστικό μυελό ποντικών.

1967 – Ο Joseph Altman από το ΜΙΤ (Massachusetts Institute of Technology), δημοσιεύει τα ευρήμματα από έρευνές του σε ινδικά χοιρίδια που αποδεικνύουν την ύπαρξη αναγέννησης νευρικών κυττάρων και την ύπαρξη συνεχούς δραστηριότητας βλαστοκυττάρων στον εγκέφαλο των πειραματόζωων μετά την γέννηση αλλά και στην ενήλικη ζωή. Η ανακάλυψη του Altman αρχικά υποτιμήθηκε και αγνοήθηκε, ξαναβγήκε όμως στην επιφάνεια και τεκμηριώθηκε στη δεκαετία του ΄90.

Δύο τεράστειοι και καθοριστικοί σταθμοί στην επιστημονική πορεία της ανθρωπότητας προς το μέλλον δεδομένου ότι μέχρι τη δεκαετία του ΄60 επικρατούσε απόλυτα το δόγμα του Νομπελίστα παθολογοανατόμου και νευροφυσιολόγου Santiago Ramόn y Cajal σύμφωνα με το οποίο όχι μόνο δεν υπήρχαν βλαστοκύτταρα αλλά δεν υπήρχε και καμμία απολύτως αναγεννητική δραστηριότητα στον νευρικό ιστό. Ο Santiago Ramόn y Cajal (1852-1934) είχε τιμηθεί με το Νόμπελ Φυσιολογίας-Ιατρικής το 1906.

Από τότε πάρα πολλά έχουν γίνει, ειδικά με τα βλαστοκύτταρα τα οποία καθιερώθηκαν στην επιστημονική συνείδηση όλων αλλά και στην πρακτική εφαρμογή για τη θεραπεία πολλών ανίατων παθήσεων.

Παραδείγματα παθήσεων: Τα βλαστοκύτταρα έχουν πλέον καθιερωθεί και χρησιμοποιούνται σήμερα, ερευνητικά ή θεραπευτικά, στην αντιμετώπιση πολλών παθήσεων οι οποίες πριν από 1 ή 2 δεκαετίες ανήκαν στην κατηγορία των ανίατων παθήσεων. Ενδεικτικά στις παθήσεις αυτές περιλαμβάνονται η Λευχαιμία, η νόσος του Parkinson, η νόσος Alzheimer, η Σκλήρυνση κατά πλάκας, πολλές μορφές καρκίνου, η μυϊκή δυστροφία, μυοπάθειες, η νόσος του Crohn, Ρευματοπάθειες, επούλωση τραυμάτων, παθήσεις της όρασης (τύφλωση), παθήσεις της ακοής (κώφωση), κ.ά.

Νωτιαίος μυελός: Σχετικά με τις τραυματικές παθήσεις του νωτιαίου μυελού (τετραπληγία και παραπληγία), πολλές ήταν οι ελπίδες που δημιουργήθηκαν αρχικά αλλά μέχρι σήμερα δεν έχουν ευοδωθεί. Πειραματικές μεταμοσχεύσεις βλαστοκυττάρων από τον οσφρητικό βλενογόννο που έγιναν σε ασθενείς με πλήρη διατομή του νωτιαίου μυελού δεν έχουν δώσει τα αναμενόμενα καλά αποτελέσματα και αποδεικνύονται μέχρι σήμερα αναποτελεσματικές. Η επέμβαση γίνεται σε 2 στάδια. Αρχικά γίνεται λήψη των βλαστοκυττάρων από τον οσφρητικό βλεννογόνο του ασθενή. Ακολουθεί παρασκευή της περιοχής τραυματισμού του νωτιαίου μυελού όπου γίνεται πλήρης εκτομή του κατεστραμένου τμήματος και της ουλής που έχει δημιουργηθεί. Τα βλαστοκύτταρα τοποθετούνται στο κενό που δημιουργείται μ΄αυτόν τον τρόπο, ανάμεσα σε υγειή τμήματα νωτιαίου μυελού και στη συνέχεια ο ασθενής ακολουθεί εντατικό πρόγραμμα ελεγχόμενης φυσικοθεραπείας και αποκατάστασης σαν να είχε μόλις τραυματιστεί. 

Η μέθοδος εφαρμόζεται μέχρι σήμερα με τρεις (3) διαφορετικούς τρόπους λήψης των βλαστοκυττάρων από τον οσφρητικό βλεννογόνο και τοποθέτησης στον ασθενή: α) λήψη από τον ασθενή και τοποθέτηση απ΄ευθείας στον ασθενή, β) λήψη από τον ασθενή και τοποθέτηση στον ασθενή μετά από καλλιέργεια και γ) λήψη από έμβρυο και τοποθέτηση στον ασθενή μετά από επεξεργασία. 

Αποτελέσματα: Παρά την αρχική αισιοδοξία τα αποτελέσματα από την πρακτική εφαρμογή της μεταμόσχευσης βλαστοκυττάρων από τον οσφρητικό βλεννογόνο στο κατεστραμένο τμήμα του νωτιαίου μυελού σε άτομα με ολική τετραπληγία ή παραπληγία είναι από πτωχά έως απογοητευτικά. Το όφελος από τη θεραπεία φαίνεται να είναι, σε πολύ μικρό ποσοστό περιστατικών, η μερική αποκατάσταση μέρους της αισθητικότητας, λιγώτερο η αποκατάσταση της αίσθησης στις λειτουργίες της ούρησης και αφόδευσης και ελάχιστο ή μηδενικό ωφέλιμο κέρδος στην ανάκτηση κίνησης. Το χειρότερο απ΄όλα είναι ότι το συνολικό κόστος φτάνει και ξεπερνάει τις 70.000 Ευρώ, γεγονός απαράδεκτο για ερευνητική - πειραματική μέθοδο η οποία, κάτω από κανονικές συνθήκες, έπρεπε να γίνεται δωρεάν δεδομένου ότι αφορά σε άτομα με ολική αναπηρία. 

Συμπεράσματα: Η μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων στον νωτιαίο μυελό γίνεται μόνο πειραματικά και σε περιστατικά που έχουν αποδεδειγμένα πλήρη και ανεπανόρθωτη βλάβη. Τα αποτελέσματα, μέχρι στιγμής, είναι ενθαρρυντικά μεν σε επιστημονικό - ερευνητικό επίπεδο αλλά με ελάχιστα ή μηδαμινά οφέλη για τους ασθενείς σε επίπεδο πρακτικής εφαρμογής.