ΟΣΦΥΪΚΗ ΚΗΛΗ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ
ΔΙΣΚΟΠΑΘΕΙΑ
Οι μεσοπονδύλιοι δίσκοι είναι από τα πιο ευπαθή αλλά και πιο παρεξηγημένα δομικά στοιχεία της σπονδυλικής στήλης. Αποτελούν σημαντικό στοιχείο σταθερότητας αλλά και την "Aχίλλειο πτέρνα" της ανθρώπινης σπονδυλικής στήλης ιδιαίτερα στον αυχένα και στη μέση όπου οι βλάβες τους ταλαιπωρούν τους περισσότερους ενήλικες.
Ανατομία: Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος βρίσκεται ανάμεσα σε δυο σπονδυλικά σώματα σχηματίζοντας μια "αμφιάρθρωση". Αποτελείται από το περίβλημα και τον πυρήνα. Το περίβλημα ονομάζεται ινώδης δακτύλιος και μοιάζει, στην κατασκευή του, με το ελαστικό του αυτοκινήτου. Aποτελείται από συνδετικό ιστό σε πολλές δεσμίδες και με διαφορετικές κατευθύνσεις ακριβώς όπως και τα λινά του ελαστικού. Είναι σταθερά στερεωμένος πάνω στα σώματα των σπονδύλων τα οποία και συνδέει. Στο κέντρο κάθε μεσοσπονδύλιου δίσκου βρίσκεται ο πηκτοειδής πυρήνας. Είναι φτιαγμένος και αυτός από ινώδη ιστό αλλά πολύ πιo ομοιογενής και είναι πολύ πιο ελαστικός.
Φυσιολογία: Ο ινώδης δακτύλιος ελέγχει τις πλάγιες και οριζόντιες κινήσεις όπως και τις στροφές και τις κάμψεις, ανάμεσα στα σπονδυλικά σώματα, σε όλες τις κατευθύνσεις. Ο πυρήνας λειτουργεί περισσότερο σαν αποσβεστήρας δυνάμεων (αμορτισέρ) όπου ελέγχονται πιο πολύ οι κατακόρυφες κινήσεις και οι κάμψεις. Ο μεσοπονδύλιος δίσκος διατηρεί επίσης, με τον όγκο του, την απόσταση ανάμεσα στα σπονδυλικά σώματα και το εύρος των σπονδυλικών τρημάτων και έμμεσα τις αποστάσεις ανάμεσα στις οπίσθιες σπονδυλικές αρθρώσεις αλλά και την απαραίτητη τάση στους συνδέσμους της σπονδυλικής στήλης.
Τοπικές διαταραχές προκαλούνται από τη μείωση της ελαστικότητας του δίσκου ή τη μείωση του όγκου και του ύψους του δίσκου. Η μείωση της ελαστικότητας έχει επιπτώσεις κυρίως στην εμβιομηχανική του ίδιου του δίσκου ενώ η μείωση του όγκου έχει επιπτώσεις στην εμβιομηχανική των οπίσθιων σπονδυλικών αρθρώσεων και στους συνδέσμους της σπονδυλικής στήλης. Η διάταση του δίσκου προκαλεί πόνο τοπικά, αντίστοιχα με τον ινώδη δακτύλιο όπου και δημιουργούνται μικρές ή μεγάλες ρήξεις.
Pήξεις στον ινώδη δακτύλιο, εκτός από τον τοπικό πόνο (οσφυαλγία) έχουν, πολλές φορές, ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση του πυρήνα προς το σημείο της ρήξης και σε ορισμένες περιπτώσεις, την προβολή του πυρήνα έξω από τα όρια του ινώδους δακτύλιου. Στις περιπτώσεις που η προβολή αντιστοιχεί στον νωτιαίο σωλήνα ή σε μεσοσπονδύλιο τρήμα, όπου περνάνε νωτιαίες ρίζες, προκαλείται ερεθισμός από πίεση στα συγκεκριμένα νευρικά στοιχεία με κλινικές εκδηλώσεις (ισχιαλγία) πιο μακρυά από το επίπεδο της βλάβης.
Οι προβολές του πυρήνα του μεσοσπονδύλιου δίσκου ονομάζονται κήλες ή δισκοκήλες. Προβολές του πυρήνα γίνονται οπουδήποτε στην περιφέρεια, μπροστά ή στα πλάγια, ή ακόμα και μέσα στα σπονδυλικά σώματα. Οι τελευταίες ονομάζονται και κήλες του Schmorl.
Συμπτώματα: Η πρώτη εκδήλωση μιας κήλης ενός μεσοσπονδύλιου δίσκου στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης είναι ο πόνος στη μέση (οσφυαλγία). Τις περισσότερες φορές εμφανίζεται ξαφνικά, μετά από κούραση, έντονη δραστηριότητα, σκύψιμο, βήχα, φτάρνισμα, κ.ά., περνάει ή ηρεμεί με την ξεκούραση, την οριζοντίωση, τη ζέστη τοπικά ενώ χειροτερεύει με τον βήχα, το φτάρνισμα, την ορθοστασία και ορισμένες κινήσεις. Μετά από λίγες ημέρες ξεκούρασης, με ή χωρίς φάρμακα, αρχίζει να υποχωρεί ο πόνος στη μέση αλλά εμφανίζεται πόνος ή μούδιασμα στο κάτω άκρο (ισχιαλγία) με ή χωρίς διαταραχές στην κίνηση ή την αισθητικότητα. Η πιο συνηθισμένη εντόπιση των ενοχλημάτων είναι στην εξωτερική επιφάνεια της κνήμης και στο πόδι όπου καταλήγουν τα νεύρα που πιέζονται από τους δίσκους ανάμεσα στους Ο4-Ο5 και Ο5-Ι1 σπονδύλους οι οποίοι είναι και αυτοί που παθαίνουν πιο συχνά κήλες.
Διερεύνηση: Η εξέταση η οποία είναι χαρακτηριστική για τον έλεγχο ερεθισμού από πίεση ρίζας του ισχιακού νεύρου στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής μοίρας είναι η κλινική δοκιμασία Laseque. Απεικονιστικά καλύτερες εικόνες είναι της μαγνητικής τομογραφίας (MRI). Στις περιπτώσεις που υπάρχουν νευρολογικές βλάβες, ασθητικές ή κινητικές, το ηλεκτρομυογράφημμα (ΗΜΓ) αποσαφηνίζει και διευκρινίζει το επίπεδο, το μέγεθος και το είδος της βλάβης στους νευρικούς ιστούς.
Θεραπεία: Στη συντριπτική πλειοψηφία (90%) οι κήλες των μεσοσπονδύλιων δίσκων αντιμετωπίζονται συντηρητικά. Χειρουργική θεραπεία χρειάζεται το 10% των περιπτώσεων που δεν ανταποκρίνεται στη συντηρητική θεραπεία και παρουσιάζει νευρολογικές επιπλοκές από ερεθισμό νωτιαίας ρίζας ή χρόνια προβλήματα οσφυαλγίας από αστάθεια ή στένωση.
Συντηρητική θεραπεία
Το Α και το Ω της συντηρητικής αγωγής μιας οσφυοϊσχιαλγίας, η οποία τεκμηριωμένα οφείλεται σε κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, είναι η ανάπαυση και μηχανική αποσυμπίεση του δίσκου που πάσχει. Η καταλληλότερη θέση γι΄αυτό είναι η οριζόντια, όπως βολεύει τον/την ασθενή. Φαρμακευτικά, χορηγούνται μυοχαλαρωτικά, αντιφλεγμονώδη και παυσίπονα. Τοπικά, έχουν μυοχαλαρωτική δράση ζεστά επιθέματα. Διακοπή της συντηρητικής θεραπείας και ένδειξη χειρουργείου γίνεται όταν εμφανιστούν ή ενταθούν νευρολογικά σημεία ενδεικτικά της αύξησης της πίεσης των νωτιαίων ριζών.
Χειρουργικές Επεμβάσεις
Η πιο συνηθισμένη χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση της κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης είναι η απλή δισκεκτομή με οπίσθια προσπέλαση. Δεν είναι η μοναδική μέθοδος και οι σημερινές εξελίξεις επιτρέπουν την εφαρμογή πολλών σύγχρονων μεθόδων οι οποίες χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με πολλές άλλες παραμέτρους όπως η ηλικία, το σωματικό βάρος, το επάγγελμα, οι φθορές των οπίσθιων σπονδυλικών αρθρώσεων, η μυϊκή κατάσταση του ασθενή, το μέγεθος της φθοράς του δίσκου, η ελαστικότητα του δίσκου, κ.ά. όπως ο εξοπλισμός και οι γνώσεις και η εμπειρία του χειρουργού.
Δισκεκτομή: Δισκεκτομή, Μικρο-δισκεκτομή, Ενδοσκοπική δισκεκτομή.
Συρίκνωση: Laser, Ραδιο-συχνότητες, Ενδο-δισκική έγχυση.
Διάταση: Μεσακάνθια Δυναμική (D-IS), Διαυχενική Δυναμική (D-DSF), Διαυχενική Σταθερή (D-PSF).
Σπονδυλοδεσία: Οπίσθια (PLIF), Πλάγια (XLIF), Πρόσθια (ALIF).
Αντικατάσταση: Τεχνητός Δίσκος ΟΜΣΣ.
Συμπεράσματα: Η κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου (ΚΜΔ) στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (ΟΜΣΣ) αποτελεί την πιο συχνή αιτία οσφυαλγίας – οσφυοϊσχιαλγίας. Στο μεγαλύτερο ποσοστό (90%) αντιμετωπίζεται συντηρητικά αλλά 10% αντιμετωπίζεται χειρουργικά. Υπάρχει ποικιλία χειρουργικών επεμβάσεων με την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοστεί η κατάλληλη όταν πρέπει, όπως πρέπει και από έμπειρο γνώστη της μεθόδου.